Is er bij jou, bij jullie, ADD in het spel? Ervaar je uitdagingen in je relatie, in relaties, in het jezelf verbinden met, openstellen voor anderen? En zoek je daar relatie-bewuste begeleiding voor? Relatietherapie als ‘heling-in-relatie’ is dan de aangewezen weg. Dat begint bij het openen van je hart – voor jezelf.
Dit is de kern van heling bij ADD. Eén die onvermijdelijk impact zal hebben op de kwaliteit van je relaties. Vervolgens op de kwaliteit van leven. Daarom zal je relatie betrokken moeten worden in het begeleidingsproces. Vooral als die niet zo bevredigend is. Omgekeerd zal de relationele insteek weer bijdragen aan je persoonlijke helingsproces.
“Halim, wees niet bang om lief te hebben”
– Uit: The Blue Caftan (Maryam Touzani) –
Relatietherapie bij ADD – de aanleiding
Zoeken naar relatietherapie – als in ‘heling-in-relatie’ – is iets dat twee eerdere artikelen van mij makkelijk bij lezers opwekken. Niet voor niets. Beide gingen diep in op de achtergrond van relatieproblemen bij mensen en stellen met ADD. Jij en de AnDDer richtte zich wat meer op de niet-ADD partner. ADD en de Liefde – op gespannen voet? juist meer op de ADD wederhelft. Beide artikelen roepen bij lezers veel herkenning en erkenning op, maar ook de behoefte om te werken aan hun relatie, onderling en met zichzelf .
Deze behoefte was de aanleiding om een vervolg te schrijven. Nu met de nadruk op de implicaties voor de begeleiding bij ADD, in de context van uitdagingen op het gebied van relaties, liefde en intimiteit. Die benadering van relatietherapie noem ik Heling-In-Relatie. Die steekt in op individueel niveau én samen, maar altijd beginnend bij je eigen hart. Naar jezelf en naar de ander, anderen. Om uiteindelijk (samen) met meer levensvreugde in het leven te kunnen staan. Juist ook mèt ADD.
Heling-In-Relatie – hoe dan?
Hoe zulke relatietherapie er dan concreet uitziet hangt natuurlijk mede af van de mate waarin de persoon zelf en zijn/haar partner last heeft van het ADD-aandeel. Bovendien, als er bij de niet-ADD partner ook sprake is van persoonlijke problematiek, dan vraagt dat ook om een eigen helingsproces.
Hoe dan ook, Heling-In-Relatie bij ADD zal anders moeten zijn dan wat doorgaans onder relatietherapie of -coaching wordt verstaan, die veeleer meer gericht is op het verbeteren van de omgang en communicatie met elkaar.
Het is, juist ook vanuit vergoedingsperspectief, belangrijk dit te onderkennen. Relatietherapie wordt doorgaans door fiscus en verzekeraars – onterecht overigens – beschouwd als luxe. Als vergelijkbaar met andere vormen van (niet-therapeutische) coaching, die zich eerder focussen op functioneren en communiceren met elkaar. Met alle gevolgen voor de kosten ervan (geen vergoeding, 21% BTW).
Ook inhoudelijk anders
Inhoudelijk zal de insteek al gauw veel meer therapeutisch en Zijnsgericht zijn. Hierbij richt de benadering zich zowel op het individu (die mèt ADD, maar eventueel ook de partner), als op de relatie. In verschillende gradaties, in verschillende fasen van het proces.
Zelfs een volledig individueel traject blijkt in de regel sterk relatie-gericht te zijn en een dito (positieve) invloed te hebben op de relatie. Terwijl omgekeerd een harmonieuzere, meer begripvolle relatie de (ADD) beleving van de persoon sterk positief te kunnen beïnvloeden.
Relatieproblemen, verbinding en ADD – nog even kort
Om dit te begrijpen is het belangrijk helder te krijgen waarom het juist bij ADD zo belangrijk is om het thema ‘relatie’ in de begeleiding mee te nemen.
Relatie zowel in de zin van het vermogen tot relateren, relaties aangaan, verbinding voelen – als in de zin van in zelfvertrouwen, zelfcompassie en zelfliefde bij jezelf kunnen blijven. In relatie met jezelf dus. Van daaruit: kwetsbaar èn onbekommerd met je hart bij de ander kunnen zijn.
Dat klinkt op het eerste gezicht niet zo logisch. ADD wordt immers doorgaans beschouwd als een gedrags- en informatieverwerkingsprobleem. Zo treedt het ook naar buiten – en zo botst het ook het meest zichtbaar en voelbaar met de mensen om ons heen. En met onszelf. Het lijkt, vanuit het perspectief van de niet-ADD partner, ‘gewoon’ een irritante onhebbelijkheid, zoals die er wel meer zijn.
ADD als relationeel-emotioneel complex
Toch ligt onder ons schedeldak de kern veel dieper: op het relationele-emotionele vlak. Research dat ten grondslag ligt aan Gabor Maté’s “Het verstrooide brein” geeft hier de wetenschappelijke onderbouwing voor. Ik vat dat in mijn webinar/online cursus AD(H)D van binnenuit! als volgt samen:
AD(H)D is een overlevingsmechanisme
dat ingeprogrammeerd is in de hersenen
om pijnlijke emoties niet te hoeven voelen
die gerelateerd zijn aan
[vroegkinderlijk trauma rondom]
verbinding/hechting
De impact, de inprenting – van stressafweer-patronen om er niet helemaal bij te zijn – vindt plaats in de bijzondere ‘bedrading’ van kinderen die hen gevoelig maakt om AD(H)D verschijnselen te ontwikkelen. Die bijzondere bedrading gekenmerkt zich door:
- Hooggevoeligheid – voor externe en/of interne (emoties) prikkels; in combinatie met
- De manier waarop het Default Mode Netwerk (DMN) wordt aangestuurd – zijnde “altijd aan”.
Het DMN is één van de drie belangrijkste neurale netwerken in ons brein, dat bij ‘ons soort mensen’ altijd aan staat. Een bijzondere ‘setting’ die mensen met AD(H)D gemeen hebben met creatieve mensen in algemene zin. Zie daarvoor de Mind Wandering Theory en mijn eerdere artikel ADD en Creativiteit – speel jezelf.
Het gevolg van die inprenting is een deels achterblijvende en deels afwijkende ontwikkeling van de Orbitofrontale Cortex (OFC), en in bredere zin de mediale Prefrontale Cortex (mPFC) waar het deel van uitmaakt. In functionele zin: ons ‘sociale orgaan’ (Gabor Maté, p.86ff), respectievelijk het centrum dat ons zelfgevoel reguleert (Bessel van der Kolk, p. 131-133).
ADD-relatietherapie begint in jezelf
De uitwerking hiervan is een grote gevoeligheid voor de eigen emoties en die van anderen die je bij de ander voelt of vermoedt. Maar ook: van reflexen om die emoties te vermijden of niet te voelen – omdat ze zo heftig kunnen zijn. Dit wordt nog eens versterkt door ‘gevolgschade’ in de latere jeugd: inslijten van patronen van afwijzing en jezelf van alles aanrekenen, overmatig afstemmen op de ander, zelftwijfel en (sociale) onzekerheid.
Het leidt vaak tot een terugtrekking, uit het contactvlak en het zelfbewustzijn, van delen in ons die pijn gedaan zijn, kwetsbaar voelen. Van uit contact gaan, ook met onszelf. Tegelijk is er juist een diepe hunkering naar liefde, bevestiging en bescherming. Want liefde bereikt ons niet of maar met moeite. Alles vaak weer toegedekt door een zekere schuchterheid om ècht in verbinding te zijn – tot bindingsangst en contactvrees aan toe.
Liefde, ontmoeting en intimiteit vragen er daarentegen bij uitstek om, om kwetsbaar te zijn èn volledig bij jezelf – terwijl je bij de ander bent. Vanuit je open hart, ook naar jezelf toe, bij het hart van de ander zijn.
Daarom beschrijf ik intimiteit – in mijn artikel over innige man/vrouw vriendschap – ook als een driehoek: van nabijheid (als resultante van:), genegenheid (voor/naar de ander) en eigenheid (intiem bij en trouw aan jezelf kunnen blijven). Hoe breder deze basis, hoe groter de intimiteit kan zijn.
Dit ligt gevoelig. Het zijn onze vroege verwondingen en terugtrekkende reactiepatronen die bij spanning in het sociale verkeer, het presteren, maar ook het beminnen, makkelijk getriggerd en dieper ingesleten raken. Of juist overschreeuwd. Met alle gevolgen van dien voor de genegenheid en voor ons senang voelen bij onszelf als we bij de ander zijn.
Verliefd, verloofd, …
Aanvankelijk wordt die schuchterheid nog overwonnen of verdoofd, door de hormonen waarin ons brein gemarineerd worden, als we verliefd zijn.
Testosteron en oestrogeen trekken ons seksueel en instinctmatig naar elkaar. Verliefdheid, overgaand in een fase van romantische liefde, brengen ons vervolgens in een aanhoudende roes van dopamine, norepinefrine en serotonine. Wat verliefdheid tot de perfecte, ADD-maskerende ADHD-medicatie maakt.
Niet verwonderlijk dus, dat uit onderzoek blijkt dat uitgerekend mensen met AD(H)D een groter talent hebben voor gepassioneerde liefde en hevige verliefdheid dan anderen. Deels wordt dat verklaard vanuit impulsiviteit en een onstuimiger gevoelsleven. Deels zie ik ook, vanuit de ingeprente stressvolle (dis)connectie in de vroege jeugd, een sterke hunkering naar liefde en bevestiging. Een verlangen jezelf en je zelftwijfel even te mogen vergeten. Hoe dan ook, er is bij mensen met ADD een sterke neiging “… to listen to their hearts or follow their instincts, no matter what.”
Het één en ander mondt doorgaans uit in een verlangen om ‘voor altijd samen’ te zijn. Paarvorming, aangestuurd door oxytocine (‘knuffelhormoon’) en vasopressine (‘hechtingshormoon’). Het haakje van de hechtingsproblematiek (verlangen en vrees) wordt hierbij, onder aangename verdoving, aangebracht.
… verstrikt.
Op enig moment herontdekken de partners echter zichzelf, wat zij nodig hebben, fijn vinden – en geneigd waren uit liefde opzij te zetten. De verdoving/betovering raakt zo meer en meer uitgewerkt. Een natuurlijke fase van zelfbewustzijn- en menswording-in-relatie komt op gang. Nu beginnen de haakjes ook te trekken – en kan de ander zich gaan storen aan typische ADD trekjes van de partner. Of eigenlijk: de schaduwzijden van hechting, vanuit onze persoonlijke levensgeschiedenis (‘Het Huis van de Ouders’), worden voelbaar – en vragen om verwerking, overstijging. Bij beide partners. En dus ook vaak vragen om afzonderlijke en gezamenlijke relatietherapie, om heling en groei met-jezelf-in-relatie.
Bij ADD is dat dus (niet) anders
Op welke manier in het bijzonder AD(H)D aanleiding kan geven tot relatieproblemen, tot het verstoren of wegvallen van de roze wolk in liefdesrelaties, geeft een onderzoek van ADDitude aan.
“ADHD is not the kiss of death. The condition, alone, can’t make or break a romantic relationship. But, if symptoms of attention deficit disorder (ADHD or ADD) are not properly acknowledged, treated, and accepted, they can — and often do — create or exacerbate marital tensions.”
In dat onderzoek worden als belangrijkste redenen voor relatieproblemen genoemd:
Triggering van trauma en overlevingsmechanismen
Hierdoor kan een patroon van botsen, terugtrekken/aandringen, miscommunicatie en vervreemding, afstand nemen ontstaan, óók op seksueel gebied.
Dergelijke processen zullen, meer dan bij ‘gewone’ mensen, bij ADD-partners leiden tot onbewuste triggering en herbeleving van (hechtings-) trauma.
- Enerzijds van het vroegkinderlijke trauma van als onveilig/ondraaglijk stressvol ervaren contact, verbinding.
- Anderzijds van de gevolgschade door botsingen met de wereld gedurende latere fasen in de jeugd: afwijzing, zich alleen en onbegrepen voelen, falende en/of moeizame aanpassing. Met zelfafwijzing, veel innerlijke druk (perfectionisme, bijvoorbeeld) en stress als gevolg.
Ontsporing – verdere gevolgschade in de relatie
Tenzij partners dit goed met elkaar kunnen opvangen, kan dit leiden tot toenemende ‘ontsporing’ van typische ADD verschijnselen en emotionele onbalans – en reacties daarop van je partner. Vaak sluipenderwijs.
Hoe zo’n ontsporing eruit kan zien, van binnen, voor de ADD partner, laat ik zien in mijn artikel Tweezaamheid, de vloek van ADD. Het geeft aan hoe belangrijk het is om steeds weer met elkaar in gesprek te zijn en te blijven. Allebei ervan bewust te zijn van hoe het anders van binnen kan gaan broeien. En dat ‘de derde’ daarbij een doorslaggevende rol kan spelen: de (al dan niet onverwachte) vriend – of de relatietherapeut.
Het gevolg van een degelijke ’tweezaamheid’ is dan een vicieuze cirkel zijn van toenemende innerlijke en relationele spanning, conflicten en ellende. Er kan een neiging zijn om te ontkennen wat er werkelijk gebeurt, een patroon van uitvluchten verzinnen en elkaar beschuldigen, wegduiken voor elkaar en het eigen aandeel. Of een patroon van ‘silent quitting’, vervreemding, vervlakking en “uit elkaar groeien”. Tot verdoving, vermijding en vreemdgaan aan toe. Uitmondend in gevoelens van onmacht, apathie/lethargie, onredelijke irritatie of (geestelijk, verbaal) geweld aan beide kanten.
Is het eenmaal zover, dan kost het partners veel moeite die cyclus te doorbreken. Dan wordt relatietherapie, in welke vorm dan o0ok, onvermijdelijk om de relatie te redden.
Verstrikt ook met de ander
Dat geldt natuurlijk eens te meer als de partner ook eigen psychosociale problemen heeft. Denk aan (ook) AD(H)D, trauma, kenmerken van dwangmatigheid/’controlekramp’, zoals perfectionisme, sociale onzekerheid of neiging tot angstigheid of depressie. Zeker ook bij een persoonlijkheidsstoornis, zoals borderline of afhankelijkheid.
Hoe dit te doorbreken – je/jullie in-relatie-zijn te helen?
Helaas gebiedt de ervaring dat mensen doorgaans te laat met individuele begeleiding en relatietherapie beginnen. Vaak als het water al tot de lippen staat: gemiddeld 7 jaar nadat het eigenlijk al zinvol had kunnen zijn. Dat is jammer, een gemiste kans. Een tweede gemiste kans is dat die vaak insteekt op het verminderen van de problemen op gedrags- en communicatievlak. Juist als er ADD in het spel is. Soms wordt dan zelfs ADHD-medicatie als voorwaarde gesteld “om relatietherapie zinvol te kunnen laten zijn”.
Anders dan ‘gewone’ relatietherapie zou mijns inziens ADD-relatiewerk moeten insteken bij de kern van de ADD-problematiek: (tekortschietende) zelfacceptatie, zelfliefde en zelfbewustzijn. De relatie met jezelf/jeZelf dus.
Heling begint bij jezelf: individuele begeleiding
Zijnsgeoriënteerde begeleiding van ADHD is hier zeker een antwoord op. Hierbij ligt de focus op mensen te sterken in hun zelfacceptatie, zelfliefde, zelfvertrouwen, zelfbewustzijn en zelfleiderschap. In eerste instantie door liefdevol naar het getraumatiseerde kind-deel in jezelf te zijn, dat nog steeds vergeefs smacht naar èchte aandacht (zie ook het artikel Èchte aandacht). Je hart te openen voor de aangedane maar o zo rijke teruggetrokken delen in jezelf. En nog verder: naar je diepere Zijn, Essentie uit te reiken. Van daaruit toe te groeien naar je vrije versie.
Dat zal in de regel ook al binnen een individueel begeleidingstraject – de Queeste naar Heling – plaatsvinden. Een traject dat zeker óók “in-relatie”, relatie-bewust is.
Individuele begeleiding geldt op de eerste plaats de ADD-partner, maar indien nodig óók, en evenzeer individueel, de partner. Namelijk als deze eigen psychosociale problematiek heeft die ingrijpt in en verstrikt is met die van de partner. Zie hierboven.
Het gevolg is dat er meer ruimte komt om vanuit innerlijke rust en met zelfliefde en vrij bewustzijn bij jezelf te blijven. Juist ook terwijl je (écht) tot de ander komt. Dat draagt bij aan diepere, intiemere relaties enerzijds. Én meer autonomie, minder emotionele afhankelijkheid en verstrikking tussen partners anderzijds. Als niet onbelangrijk bijeffect zullen typische ADD verschijnselen minder op de voorgrond treden.
Daarom zal individuele begeleiding op zich vaak al tot een verbetering in de relationele sfeer leiden.
Relatie en partner meenemen
Toch zal vroeg of laat óók de relatie, èn de partner, in het proces meegenomen moeten worden. Zeker door jezelf, maar zo nodig ook in de begeleiding.
Enerzijds omdat je persoonlijke groei uiteindelijk zijn weg moet vinden, ‘bewaarheid worden’, in het samenzijn. Anderzijds omdat transformatie bij de één vroeg of laat de relatie verandert èn de partner uit kan dagen. Idealiter zal hij of zij gaan meebewegen.
De partner kan op verschillende manieren betrokken worden, afhankelijk van wat er nodig is. Daarvoor kan het volgende ingezet worden:
- Psycho-educatie: aankweken van begrip van wat ADD met je doet, aan beide kanten;
- Gezamenlijke principes afspreken: om te beginnen met betrekking tot het onderwerp ‘verantwoordelijkheid nemen’;
- Aanleren van constructieve zijns-communicatie tussen partners: het bespreekbaar en zichtbaar maken van wat er aan beide kanten onderhuids leeft;
- Dieptewerk bij de één, waar de ander bij is;
- Verdieping van het wederzijds vermogen tot intimiteit: emotioneel, spiritueel, fysiek en seksueel;
- Individueel werk met de partner.
We lopen deze mogelijke ingrediënten één voor één even na.
Begrip en inleven: psycho-educatie
Als eerste is het bijzonder helpend als beide partners een goed en gedeeld begrip hebben van wat het betekent om ADD te hebben. De diagnose ADD verklaart een hoop van het gedrag. Daarom is het zinvol als beide partners boeken (m.n. dat van Gabor Maté: Het verstrooide brein) en artikelen (zoals die van mij) over het onderwerp lezen.
Ook raad ik aan samen deel te nemen aan mijn eerder genoemde webinar “AD(H)D van binnenuit!” Het is fijn om daarna met elkaar te bespreken wat de verkregen en gedeelde inzichten met je doet.
Ontspanning en …
Op basis van dit gedeelde inzicht wordt het voor de niet-ADD partner veel aannemelijker dat zijn/haar partner vaak (nog) uit onmacht (niet) handelt. Er zal minder verwijt en beschuldiging zijn, en aan de andere kant minder neiging tot ontkennen en weeglopen. Meer ruimte voor eerlijkheid en compassie.
Veel relatieproblemen ontstaan als ADD-gedrag door de partner wordt verklaard als een persoonlijke actie of achteloos verzuim. Of beantwoord wordt met heftige verwijten, bijvoorbeeld als zou de partner ongeïnteresseerd, dom, egoïstisch of lui zijn.
Heftige verwijten en verdachtmakingen vanuit de niet-ADD partner maken het er echter alleen maar erger op. Groeiende wederzijdse vijandigheid en vervreemding doen hun intrede. Aan de kant van de ADD-partner neemt de onzekerheid, het voortdurend bedacht zijn, en vooral de stress etc. er alleen maar door toe. De ADD-partner voelt zich dan ook vaak niet meer gezien in zijn/haar liefdevolle intenties, wat verdrietig en verbitterd kan maken.
… verantwoordelijkheid nemen
Tegelijk mag de verklaring niet opgevat of gebruikt worden als excuus (de ADD-partner) of als aanleiding om de partner bepaalde verantwoordelijkheden – autonomie, volwassenheid – te ontnemen of toe te schuiven. Rekening houden met waar je elkaar kunt aanvullen is prima. De ander gaan bevoogden en bemoederen/bevaderen, c.q. in de kindrol stappen is dat echter NIET. Dat is giftig voor een intieme relatie, die juist gebaat is bij gelijkwaardigheid en wederzijds respect.
Beide mogen dat niet toestaan, want er is wel degelijk, met begeleiding, wat aan te doen. Bewustwording zou dan ook de aanzet moeten geven om op weg te gaan – samen.
Principes
Om groeien en helen in relatie mogelijk te maken, zouden beide partners zichzelf (en elkaar) allereerst aan gedeelde relatieprincipes moeten gaan houden. Denk aan:
- Ieder is verantwoordelijk voor de eigen gevoelens. Dat wil zeggen: de ander is niet verantwoordelijk, dat ben jij. In de zin van: mindful (open en bewust) en volwassen met je gevoelens omgaan, in jezelf en in het delen ervan. Boekentip: Ronald Frederick: Omarm je emoties.
- Je bent je bewust van je eigen gebruikshandleiding en verlangens/essentiële behoeften (communiceert die ook) en die van de ander. Waar en wanneer deze elkaar raken probeer je rekening te houden met die van de ander, zonder over je eigen grenzen te gaan.
- Beide partijen houden zich aan het adagium: beloofd is beloofd (en ook: eerlijkheid en gelijkwaardigheid) ten aanzien van wat er in het samenleven gedaan moet worden. Tegelijk: staan elkaar toe daar, binnen redelijke grenzen, in een eigen tempo en op een eigen manier invulling aan te geven.
- Als er wrijving ontstaat, dan wordt er ruimte gemaakt om bewustzijn te ontwikkelen op en het vervolgens met elkaar delen van elkaars emotionele staat en verlangens. Hiervoor leren we de methodiek van constructieve (zijns-) communicatie.
- We gaan daarbij uit van (het versterken van) de liefdevolle intentie van en vertrouwen in de ander. Enerzijds door te spreken in termen van het eigen verlangen. Anderzijds door af te zien van het oproepen bij de ander schuld- en minderwaardigheidsgevoelens en stress teneinde de ander te beïnvloeden.
Sessies met beide partners
Het in de praktijk brengen van deze principes en methodes vraagt begeleidingswerk met beide partners samen. Hier begint het domein van wat men normaal gesproken aanduidt met relatietherapie. Daarbij dienen concrete situaties (acute relatieproblemen) uit het leven, tussen de sessies door, als ingang.
Denk daarbij aan:
- Zicht krijgen op en toepassen van de eigen en andermans gebruikshandleiding, wat te doen als kind-delen worden geraakt, hier dan verantwoordelijkheid voor nemen, te ondersteunen of er ruimte voor te geven.
- Gezamenlijk zicht krijgen op de collusie, het wederzijdse onterechte abonnement op de ander in het kader van de eigen compensatie- en vermijdingsprocessen, en de emotionele en communicatieve wisselwerking die daaruit ontstaat.
- Daarvoor werkt het ook héél goed om (wederzijds) dieptewerk – werken met het aangedane innerlijke kind – te doen bij de één, waar de ander bij aanwezig is;
- Leren je te openen voor de ander, juist ook in je kwetsbaarheid, en tegelijk de verbinding aan de gaan met de ander, fysiek, emotioneel en spiritueel. Opdat de liefde en de liefdevolle intenties weer gaan stromen, ruimte komt voor ontspanning, plezier en genot.
- Oefeningen in ‘bij jezelf blijven terwijl je bij de ander bent’.
Dingen die zeker ook hun plek moeten vinden in dat andere belangrijke domein waar je bij uitstek jezelf en de ander tegenkomt: seksualiteit. Lees daarover meer in mijn artikel Seksualiteit: zin en (on)lust bij ADD.
Tot slot: het belang van relatiewerk voor psychosociaal welzijn
Om aan het eind nog even terug te komen op de kwestie of begeleiding bij serieuze relatieproblemen een luxe, vrije keus is, of niet. Het bovenstaande maakt hopelijk duidelijk, dat relatietherapie, heling-in-relatie, een essentieel aspect is van ons groei- en helingsproces. Wij mensen zijn immers sociale wezens. Wij bestaan simpelweg niet zonder ‘de ander’ – bestaan alleen in relatie. Dus zijn onze (ook: ADD) lastigheden per definitie ‘relatieproblemen’.
Relaties zijn daarom zo fundamenteel voor ons persoonlijk welzijn, dat (liefdes)relatiewerk en individueel werk vaak nauwelijks te scheiden zijn. Oók als er geen liefdesrelatie is, maar het verlangen daarnaar wel intens gevoeld wordt.
Niet voor niets leiden Brian T Wymbs, Will H Canu, Gina M Sacchetti en Loren M Ranson de samenvatting van hun wetenschappelijk artikel Adult ADHD and romantic relationships: What we know and what we can do to help in met de zin: “It has been widely maintained that enduring and healthy romantic relationships are critical to quality of life in adulthood, and can buffer the impact of adversity, including psychological disorder.” Dat geldt natuurlijk in bijzondere mate als die ‘psychological disorder’ (ahum) zelf hechting/trauma-gerelateerd is, zoals ADHD.
De impact van (al dan niet individueel) liefdesrelatiewerk strekt zich bovendien uit naar andersoortige relaties. Zoals op het werk, (al dan niet innige) vriendschapsrelaties en ouder-kind relaties.
Relatie als smeltkroes voor een gezond Sense of Self
Bovendien mag ook de cruciale spirituele betekenis van duurzame seksuele liefdesrelaties niet worden onderschat. David Schnarch geeft in zijn boek Intimacy & Desire overtuigend en mooi aan, dat deze relatievorm bij uitstek een ‘man-making machine’ is. Eén die intens bijdraagt aan menswording, je spirituele groei – en dus ook: vrijmaking van het mooie, fundamenteel goede in je ADD, in je hart. Als smeltkroes voor een gezond Sense of Self, gebed in een zich steeds verder verdiepend verbond met elkaar.
Dit is trouwens iets dat volgens mij evenzeer geldt voor de innige vriendschap. Zie ook mijn artikel Innigheid als je hart breekt in vriendschap.
Dat de weg daarheen onafwendbaar geplaveid wordt met ramp-zalige problemen op relationeel en seksueel gebied moet juist voor lief genomen worden. Letterlijk. Wees juist dán niet bang om lief te hebben. Eindelijk écht lief te hebben. Dat zou de, op heling en groei gerichte, insteek van relatietherapie moeten zijn.
Relatietherapie als weg naar heling
Reden genoeg dus om eens mindful én hoopvol stil te staan bij hoe jij in (je) relatie staat. Welke heling, groeikansen en verdieping er mogelijk verborgen gaan in jullie liefdesrelatie en in die met jezelf. In julie relatie-uitdagingen. Uitzichten op Heling-in-Relatie. Ik praat je er graag over bij.
© Gerphil Kerkhof | maart 2023
Dan nog dit:
Terug naar het begin: is er bij jou, bij jullie, ADD in het spel? Ervaar je uitdagingen in je relatie, in relaties, in het jezelf verbinden met, openstellen naar anderen? En zoek je daar relatie-bewuste begeleiding voor, relatietherapie in bredere zin, als ‘heling-in-relatie’ – voor jezelf en/of samen?
Dan vraagt dat om een ándere vorm van ADD-(in-relatie)-coaching, één die Zijns-hout snijdt. Benieuwd? Kijk dan hier:
Ik ben er graag voor je/jullie. Je kunt als je wil ook meteen een afspraak maken via mijn contact-pagina. Waarom wachten?
