Zelfleiderschap is waar het je uiteindelijk om te doen zal zijn, door je hele Queeste van Heling heen. Jezelf en je leven leiden zoals je bedoeld bent. Doen wat je eigenlijk – in Essentie – wil, van diep van binnenuit.

Dat betekent: niet meer beperkt worden door oude overtuigingen en traumasporen. Uit de betovering – en vaak ook verdoving – van het “Huis van de Ouders” breken. Echt in het leven en in relatie gaan staan, rustend in jouw Zijn. Ook als dat soms pijnlijk is.

Hoe maken we dat waar? Hoe kan je jezelf gaandeweg helpen ook daadwerkelijk te doen wat je eigenlijk wil. Wat eigenlijk goed en liefdevol is naar jezelf toe – en anderen? Ook dat begint met (een begin van) Zelfleiderschap. Met daadwerkelijk verlangen.

 

Zelfleiderschap als ‘alfa en omega’ van je Queeste

In onze metafoor van de Queeste van Heling komt Zelfleiderschap pas aan het eind (zie ook hier). De held heeft zijn/haar prins(es), de Innerlijke Geliefde, gehuwd en beërft het Koninkrijk. Hetgeen staat voor een waarachtig leven leiden vanuit je Zelf, je Zijn. Als zodanig is Zelfleiderschap dus het ultieme doel – een nieuwe staat van zijn, van in het leven staan.

Daarbij staat ‘Zelf’ voor: het authentieke en kostbare in jezelf, je Essentie. Levend dus vanuit en dienend aan je persoonlijke Zijn. Schenkend vanuit het Kostbare in jezelf. Het Kostbare dat geen eiland is (zie mijn voorgaande artikel), maar per definitie verbonden.

Van daaruit impliceert Zelfleiderschap dan ook het In-Relatie-Zijn en het Leven dienend, in het dagelijkse leven en beleven brengen van je Zelf. Vanuit Rusten in Zijn – met een buiging.

Zelfleiderschap ontleed

Zelfleiderschap is daarbij dus niet alleen het doel, het brengt je ook je daarheen. Daarin zijn tenminste de vier volgende aspecten te onderscheiden:

  • Zelfbegeleiding: het vermogen om in tijden van onrust, lastigheid en groei jezelf te begeleiden in het aangaan ervan. Door liefdevol aanwezig te zijn bij je innerlijke delen. Niet in de laatste plaats bij je strategische zelf dat opnieuw een overlevingsstrijd voert. Maar ook de teruggetrokken (kind-) delen – ‘weeskinderen’ – die, vanachter angst, woede of verdriet, zo graag gezien en geliefd worden. Op zo’n manier dat je ze, iedere keer weer, vanuit je wijze instantie, je groeiend Zelf,  verder bij elkaar brengt. Jezelf verder heelt tot je vrije versie.
  • Zingeving: op deze manier ook steeds meer de betekenis herkennen van ervaringen in het verleden, daar lessen uit trekken naar de toekomst toe. In het nu ook voortdurend zinvolheid ervaren. En omgekeerd: bewust bezig zijn met de zin die jij aan het leven en aan de wereld om je heen wil geven – vanuit het Kostbare in jezelf.
  • Zelfverwerkelijking: dat laatste brengt ons bij het verlangen om onszelf – het Goede, Liefdevolle, Waarachtige, Moedige, Mooie, Creatieve in ons – in de wereld te brengen. Dus: ook de wereld tot bloei brengen. Onszelf daarbij intrinsiek gemotiveerd te voelen in (bijna) alles wat we doen. ‘Drive’ te ervaren èn onszelf telkens weer te spiegelen (ons Zelf nog meer ontdekken) in wat we in de wereld brengen.
  • Zelfontplooiing: daarvoor is het belangrijk om je talenten te ontwikkelen, je drijfveren te voelen en te (h)erkennen in je leven, je werk, je relaties.

De vijfde dimensie die jezelf langs deze assen laat uitvouwen is: intentie. Dat wil zeggen: je verlangen, maar ook je inzet en doorzettingsvermogen (bereidheid tot overgave) en moed om jezelf ‘waar’ te willen maken.

Zelfleiderschap-coaching

De fase (of: het spoor) van het ontwikkelen van en leven vanuit Zelfleiderschap volgt vaak bijna als vanzelf. Als voortvloeisel van de voorgaande fase van Zelfbewustzijn: de fase waarin we ons verbinden met de Innerlijke Geliefde.

Meestal houdt mijn begeleiding daar al op, omdat mensen vanzelf het ingezette pad verder aflopen. Met meer zelfbewustzijn zichzelf, het leven, hun relaties, hun werk aangaan.

Toch is daar soms nog aanvullende coaching voor nodig, voor één of meer van je levensdomeinen. Daarbij denk ik vooral aan werk en relatie.

  • Je gebruikshandleiding kennen en in praktijk brengen – je werk er bijvoorbeeld op aanpassen;
  • Je drijfveren herkennen en in je leven en werk meer tot hun recht laten komen;
  • Herkennen, verder ontwikkelen en inzetten waar je sterk in bent (i.p.v. krampachtig te proberen om waar je minder sterk in bent te verbeteren of te overcompenseren);
  • Patronen in je liefdesrelatie herkennen en constructiever maken – voor jezelf en je partner; soms ook relatiebegeleiding (dus liefst na een individueel traject);
  • Ook op je werk je gedrags- en communicatiestijl herkennen en effectiever maken. Zodat je bijvoorbeeld effectiever en prettiger kunt samenwerken, een herhaalde burn-out kunt voorkomen, je re-integratie met meer vertrouwen tegemoet kunt zien;
  • Meer planmatig met je ‘zelfactualisatie’ omgaan – door het schrijven en gebruiken van een “Zelf Actualisatie Plan”, op jouw eigen manier.

Om jezelf en de mensen om je heen beter te helpen begrijpen gebruik ik Drijfveren en Gedrag- & Communicatiestijlen (DISC) analyses om met elkaar in gesprek te gaan. Op basis van een test en analyserapport gaan we in gesprek om te zien hoe je je leven en  werk meer kunt toesnijden op wat jou drijft, of hoe jouw basisstijl ios en hoe je effectiever met anderen kunt communiceren en samenwerken. Voor meer informatie: zie mijn pagina over Werkplezier.

Present-zijn: de link met Zelfbewustzijn

Terug naar het innerlijke pad: de ‘verbindingsweg’ tussen Zelfbewustzijn en Zelfleiderschap wordt gevormd door (het groeiend vermogen tot) present-zijn. Bij onszelf en de wereld zijn op een  liefdevolle, betrokken, maar ook autonome en bewuste manier.

Present-zijn staat in tegenstelling tot de overmatig teruggetrokken (ontkoppelde, gedissocieerde of detached) manier van (niet) aanwezig zijn. Van niet willen voelen, zien, weten. Maar ook tot de juist overgesprongen manier van zijn (geïdentificeerd, verstrikt, versmolten, overgenomen, attached) manier van hyper-aanwezig zijn. Waarbij je jezelf feitelijk verlaten hebt.

Voor wat dit verder betekent verwijs ik graag naar het mooie artikel van mijn leermeester Chris Kersten: Presentie als Levensuitdaging.

Zelfleiderschap: de moed om present te zijn

Hij schrijft daarin, dat het moed vraagt om present te zijn:

“Present-zijn vraagt dat je beschikbaar bent en dat je de vrijheid voelt om jezelf te laten zien, je te uiten, ruimte in te nemen, en de moed hebt om waarachtig te zijn. In het ideale geval beschik je over de mogelijkheid van vrije expressie.

Aan de andere kant is beschikbaarheid voor ‘impressie’ nodig en mogelijk voor wie echt present is. Dan gaat het erom open te zijn, zonder terughouding geïnteresseerd in de ander of het andere, toegankelijk, ontvankelijk en raakbaar, in staat tot afstemming.

Zowel volledige expressie als impressie zijn beide evenzeer mogelijk als we echt aanwezig of present zijn. We zijn wakker als we present zijn, en flexibel. Presentie gaat gepaard met een actieve, heldere staat van zijn en soepele afstemming.”

Zelfleiderschap als voorwaarde om er te komen

Diezelfde moed is nodig om ons door de Queeste van Heling te voeren. De verdovende betovering te verbreken, de draken te verslaan, onze weeskinderen te bevrijden. Het epische deel van onze Queeste.

Om die confrontaties aan te kunnen gaan is het nodig onszelf eerst voldoende te trainen, innerlijk gereed te maken. Dat vraagt zelfbeoefening. In mijn artikel Kracht: training en zelfzorg voor de geest werk ik uit waar die zelfbeoefening en jezelf gereed maken uit kunnen bestaan.

Het allerbelangrijkste daarbij is de training in voelen. Echt voelen, accepteren en benoemen wat je voelt aan lichaamssensaties en gevoelens. Het is een pure training in present-zijn bij jezelf en in je lijf. Daarvoor geef ik je twee oefeningen: de Verwelkomingsoefening en de Innerlijke Massage Meditatie.

Diepe impact

De ervaring leert dat alleen al het dagelijks doen van de Verwelkomingsoefening, deze ook inbrengen als ‘flitsmeditatie’ in het dagelijkse leven, een diepe impact heeft. In combinatie met sessies waarin we steeds weer een stapje dieper gaan. Het daarnaast structureel doen van zelfreflectie, middels sessie reflectie verslagen, geeft het proces dan al, snel vleugels. Het proces en het zelfleiderschap voeden zichzelf.

Maar je moet wel die eerste stappen zetten. Om die zelfbeoefening dagelijks te doen is een wilsbesluit nodig en een doorvoeld verlangen naar een betekenisvol en in jezelf gegrond leven. Intentie dus, en urgentie. Want je moet er wel voldoende ruimte voor maken. Ruimte qua:

  • tijd en aandacht; ten koste van andere dingen, dus een verandering in je dagritme, maar ook qua inhoud: ze maken ook dingen voelbaar waar je liever van weg wil;
  • doorzettingsvermogen om dat laatste te verdragen – te verdragen dat het lastig kan zijn;
  • geduld met hoe lang het proces zou kunnen duren (want je wilt er eerder zo snel als maar kan vanaf dan ergens naartoe – de onrust, frustratie en overprikkeling zijn simpelweg te groot).

Uit de startblokken komen bij burn-out en/of ADD

Vaak gaat dat goed, maar soms zijn mensen op het startpunt van hun Queeste zo ‘verstrikt’ dat het lastig is om voldoende zelfleiderschap op te brengen om daadwerkelijk een begin te maken.

Dat zie ik bijvoorbeeld erg vaak bij mensen met een ernstige verstrikking in burn-out of AD(H)D – met een neiging tot lethargie en/of depressie.

Overigens, juist opnieuw bij ADD kan je ook teveel tegelijk willen, voortgedreven door een overactieve Pusher – en ‘afgemaakt’ door een genadeloze Innerlijke Criticus. Het gevolg is een onbestemd gevoel van beklemming – met schuldgevoelens en verlammende passiviteit als gevolg. Herken je dat? Hoe dat werkt en wat daar aan te doen is kan je lezen in Beklemming lucht geven.

Dan kan de ‘betovering’ van wat ons hindert zo alomtegenwoordig zijn, dat het bijna onmogelijk lijkt om eruit te komen. Soms ontbreekt de energie, is het uitstelgedrag bijna onoverkomelijk, de onrust en het verlangen die niet te voelen zo groot, dat er weerstand ontstaat.

Weerstand tegen bijvoorbeeld:

  • het aannemen van een gezondere leefstijl met voldoende slaap, ontspanning en gezond eten;
  • het onderhouden van sociale contacten en andere externe hulpbronnen die je juist energie en ruimte zouden kunnen geven;
  • het opzoeken van rust en stilte, het wegnemen van bronnen van overprikkeling en overbelasting – omdat wat er dan boven komt eerst erg ongemakkelijk zal zijn;
  • dus ook: de aandacht op te brengen voor wat er werkelijk in je leeft, want dan zou je de onrust, het ongemak even moeten verdragen;
  • en niet op de laatste plaats: zelfbeoefening en zelfreflectie ten behoeve van jouw proces.

Weerstand en projectie

Deze weerstand kan zich voelbaar maken als onrust, ongeduld of frustratie. Als influisteringen of verleidingen om te blijven doen wat je altijd al deed, of om jezelf te verdoven en af te leiden. Naar zoetigheid, eindeloos Netflixen, je ogen weer dicht doen.

Want zelfs het ervaren van die weerstand wil je niet, want linksom of rechtsom voedt het je Innerlijke Criticus. Zijn boodschappen als: “zie je wel, je kunt het toch niet, je bent een mislukking, het wordt nooit wat met jou”.

Liever nog ben je geneigd om je weerstand (en je Innerlijke Criticus) – en alle woede, frustratie en teleurstelling daarover – uit te projecteren op je omgeving. Niet op de laatste plaats op je coach/therapeut. Alsof je het voor hem doet. Daarbij ontstaat er vaak ‘tegenwil’, recalcitrantie. Precies het tegendeel ‘willen’ (doen) van wat ‘hij’ (maar eigenlijk: jij) wil – en een zelfrechtvaardiging daarvan. Wat tijdelijk een ‘goed gevoel’ kan geven.

zelfleiderschap - jezelf tegen de wind, door de branding brengen

Je aan je haren uit het moeras trekken

Ook dit komt bij het moeras waarin je je bevindt en waaruit iets in jou nog steeds echt ontsnappen wil. Je ziet jezelf al wild spartelen, wat, zoals je weet, bij een moeras niet erg werkt. Het voelt dan alsof je je aan je eigen haren uit het moeras moet trekken. Of in de beeldtaal van bovenstaande foto: jezelf door tegenwind en branding heen moet zien te zeilen.

Toch zal je dit kunnen lukken – net als bij de befaamde Baron von Münchhausen. Je zult alleen een extra trukendoos moeten opentrekken.

Bij AD(H)D speelt dan nog extra op, dat je motivatie-systeem dusdanig is dat je naar verhouding méér wilskracht moet hebben om bij dezelfde motivatie je zeg maar toch bij de les te houden. Het motivatiesysteem, met name je mediale Prefrontale Cortex (mPFC) en Orbito Frontale Cortex (OFC), wordt nogal in de wielen gereden wordt door processen op de achtergrond – diezelfde onverwerkte emoties, zelftwijfel, etc. Hierdoor wordt je Default Mode Netwerk onvoldoende gedempt en slaat je naar buiten gerichte, taakgeoriënteerde netwerk, het Central Executive Network, te makkelijk af. Als het al aanslaat.

Juist bij dingen doen om ruimte te maken voor jezelf, je leefstijl aanpassen bijvoorbeeld, kan dit je parten spelen. Is zelfmotivatie en bevestiging/bemoediging extra noodzakelijk. Zie ook mijn artikel Motivatie en emotie bij ADD.

De uit-de-startbokken-komen-trukendoos

Natuurlijk put ik voor deze trukendoos ook uit mijn eigen ervaring. Als mens met ADD en die een forse burn-out meegemaakt heeft heb ik vaak ook alles op alles moeten zetten om vooruit te komen. Dus daar komen ze:

Visualiseer hoe je jezelf zou willen zien

Hoe je jezelf zou willen zien in termen van voorwaardelijk om te helen en te groeien – en hoe dat voelt. Vooral relevant in dit kader zijn: leefstijl/dagritme/energieniveau, sociale contacten, ruimte hebben/maken voor (actieve) ontspanning en creativiteit in je leven, het ervaren van een fijn niveau van prikkeling en structuur. Het zouden ook heel goed zaken kunnen zij waar je als iemand met AD(H)D eerder last van hebt, zoals ‘mijn zaken op orde’ – zoals je financiën.

Misschien zijn er nog meer die het makkelijker voor je zouden maken om ‘op pad te gaan’.

Trampoline

Beeld deze ‘voorwaarden’ uit als de assen/hoekpunten in wat ik maar het ‘trampolinemodel’ noem. In het midden staat de 0, aan de randen de tienen voor jouw ambitie, wat jij nodig hebt als basis om te kunnen helen en groeien. Eén van die assen is natuurlijk de as van zelfbeoefening en zelfreflectie – die voeg je toe aan het bovenstaande.

Op elke as plaats je een punt waar jij jezelf en je leven nu scoort – ergens tussen 0 en 10 dus. Vanaf elk van die punten ga je op weg, zoek je de randen op. Hoe verder jouw zelfscores opkruipen naar de tienen (rand), hoe groter dus je trampoline. Hoe hoger je dus kunt springen naar heling en groei. Een fijnere metafoor dan dat moeras.

Kleine stapjes – groot gevolg

Bedenk dan wat er nodig zou zijn om je scores met 1 of 2 punten omhoog te brengen. Kies dan één of meerdere assen (en stappen) uit om ook daadwerkelijk aan te pakken.

Dat zijn vaak kleine maar betekenisvolle dingen. Zoals: ’s avonds niet meer snoepen, maar even stilstaan bij de hunkering’ die achter het verlangen naar snoep verborgen gaat. En indien nodig dan iets lekkers nemen dat gezond is. Of: iedere week een vrije avond en doordeweeks op tijd naar bed (niet Netflixen na 22:00 uur, maar muziek luisteren). Iedere dag opschrijven wat er fijn was. De Verwelkomingsoefening doen zodra je wil snoepen.

Is “mijn zaken op orde” voor jou bijvoorbeeld een belangrijk aspect dat je echt zorgen baart? Dan zou je voor mogelijke stappen eens je licht kunnen opsteken bij dit blog op Wandering Minds “Grip op je administratie ven financiën in 4 stappen“. Misschien precies genoeg om die hoek van jouw trampoline naar ‘volle veerkracht’ te brengen. Zodat er meteen al meer rust in je komt, om aan je zelfbeoefening en geestelijke krachttraining te beginnen.

Zelfbegeleiding vanuit zelfliefde

Wijs jezelf daarbij niet af als je gaandeweg een keer faalt. Ook belangrijk: proef de voldoening dat je een stapje in de goede richting maakt. Zo haal je de fixatie eraf van het grote (voor je Innerlijke Criticus onhaalbare) doel en kan je je rustiger wijden aan wat er wel lukt, mogelijk is.

Tegelijk ben je je wel degelijk steeds bewust van het grotere doel in je leven, waarheen je op weg bent. Dat is: nu eerst jezelf de ruimte geven, dan je basistraining kunnen oppakken. Vervolgens: echt gaan zijn en doen wat wie je bent, wat je wil. Jezelf gunnen dat stap-voor-stap te doen èn gaandeweg ook af en toe te struikelen is al een enorme stap voorwaarts.

Plaats grote doelen achter kleine ‘obstakels’

Dat ruimere perspectief helpt je om grotere doelen achter de dingen zetten die je nu eenmaal moet doen. Helpt je om bijvoorbeeld je huis op te ruimen en zo de rust te krijgen die je nodig hebt. Als je het niet doet voor het maken van rust en ruimte voor jezelf, stel je dan voor dat je het doet uit liefde voor je partner. En gaandeweg, voel dat je op weg bent je doel te bereiken – en wat dat met je doet. Opruimen op zichzelf kan dan al rust brengen.

Maak je verlangen en voornemen symbolisch zichtbaar

Om jezelf er dagelijks aan te herinneren aan dat je op weg bent kan je symbolen kiezen. Een overkoepelend symbool voor jouw pad bijvoorbeeld, in de vorm van een sieraad om je nek of een voorwerp in huis. Maar voor deelaspecten (van de trampoline) kan dat ook een handeling zijn.

Zo koos ik als symbool voor mijn pad, niet lang voordat ik burn-out raakte, een amulet dat ik ooit in Marokko verkregen heb. Ik draag het nog steeds, juist ook op dagen dat ik sessies geef. Ik schreef daar een artikel over (Je eigen beeldmerk als wegwijzer). Al eerder koos ik iedere dag steevast een koffiemok van een bepaalde kleur om mij eraan te herinneren om krachtiger voor mijzelf en mijn ideeën op te komen.

Gebruik je weerstand als ingang

Ondanks alles kan – en zal! – het zijn dat je af en toe danig in de wielen wordt gereden door die eerder genoemde innerlijke weerstand.

Het werkt dan juist goed daar even echt contact mee te maken. Te accepteren als gewoon iets dat in je leeft om een reden. “Er is een gevoel van opstandigheid – en dat mag er helemaal zijn”. Dan komt er ruimte om te beseffen dat deze gevoelens van weerstand en onrust op de achtergrond juist verbonden zijn met je pijn. De draken en de betovering waarmee je aan de slag wil.

Merk dan dat het die weerstand er laten zijn terwijl je erbij blijft al ontspant. Je gaat de strijd er niet meer mee aan: je gaat er niet in mee en er ook niet tegen in. Het krijgt een gezicht, je gaat er als het ware mee in gesprek.

Juist je weerstand kan je dan brengen bij waar het je ècht om gaat – wat je eigenlijk wil. Het essentiële verlangen erachter – dat is allicht één van de assen van je trampoline. Het zou zo maar Liefde kunnen zijn, of Vrede, Rusten in Zijn.

Terug naar je “basistraining”

Juist bij het doen van je oefeningen in de voelende staat kan die weerstand opspelen. Hoe harder je ‘wil’ en jezelf wil ‘dwingen’, hoe sterker die weerstand ook kan zijn. Hoe moeilijker het dan ook gaat om in die voelende staat te komen.

Denk daarbij aan de “Wet van de Omgekeerde Inspanning”:  The Harder You Try, The Worse It Gets (zie een leuk filmpje daarover op YouTube).

Probeer het andersom. Als je ongeduld, spanning of wat dan ook voelt: dat is het beste moment èn aangrijpingspunt om de draad van zelfbeoefening en -begeleiding op te pakken. Voel en benoem dan wat er is – begin met de Verwelkomingsoefening. Gevoelens van weerstand, ongemak, ongeduld zijn echt een mooie ingang.

Beoefening van de IMM komt dan vanzelf, vanuit een groeiend verlangen. Ervaar hoe het is om gewoon even al je aandacht binnen de grenzen van je lichaam te houden. Net als even echt aandacht te geven bij wat je voelt.

Als je de uitwerking ervan voelt en kunt waarderen, dan ben je al halverwege. Iedere dag weer een stukje dichter bij heling van jezelf, leven vanuit Zelfbewustzijn en Zelfleiderschap. Vanuit Rusten in Zijn. Iedere dag weer die basis voelen van Zelfleiderschap: je telkens weer afstemmen op je Essentieel en daadwerkelijk verlangen.

Steeds dichter bij je Zelf

Dichter bij je Zelf komen – daar gaat het uiteindelijk allemaal om. En van daaruit je leven leiden. Een leven in en vanuit verbinding tussen jou en de wereld. Dat is waar Zelfleiderschap eigenlijk om gaat.

Zo is Zelfleiderschap het begin en einde, alfa en omega, van je Queeste van Heling. De Queeste om te kunnen Rusten in Zijn, maar ook te doen wat je eigenlijk het liefste wil. Dat Liefste dat gewoon in je zit. Het Kostbare dat in de wereld gebracht wil worden.

© Gerphil Kerkhof | oktober 2022

 

Tot slot

Ben je, mede naar aanleiding van dit en andere artikelen van mij, benieuwd wat ik jou zou kunnen bieden? Hoe ik jou zou kunnen begeleiden in jouw Queeste naar Heling en Groei??

Kijk dan eens op mijn pagina’s over mijn therapeutische benadering van burn-out en AD(H)D coaching. Of over de Queeste als proces – en hoe ik daar concreet qua begeleiding (therapeutisch, coachend, creatief en intuïtief) invulling aan geef. Je kunt natuurlijk ook gewoon meteen een afspraak aanvragen voor een eerste sessie/kennismaking. Dat kan zeker ook heel goed online.

Geen artikel willen missen? Abonneer je dan op de Nieuwsbrief – voor een bericht als er weer een publicatie is.